Muzeum Marii Sklodowskiej-Curie

Historia muzeum

Idea utworzenia w Warszawie biograficznego Muzeum dwukrotnej Noblistki, polskiej i francuskiej uczonej, Marii Skłodowskiej-Curie powstała jeszcze przed II wojna światową. W latach trzydziestych siostry uczonej, Helena Szalay i Bronisława Dłuska gromadziły pamiątki rodzinne dotyczące zarówno Marii, jak i całej rodziny. Były to m.in. korespondencja, dokumenty, rzeczy osobiste, meble, zdjęcia. Zamierzano utworzyć Muzeum uczonej w Instytucie Radowym przy ul. Wawelskiej 15 w Warszawie. Miejsce to najbardziej się do tego nadawało biorąc pod uwagę jak bardzo leżało Marii na sercu wybudowanie w jej rodzinnym mieście placówki bliźniaczej do tej, w której sama pracowała. Jej słowa "…Moim najgorętszym życzeniem jest powstanie Instytutu Radowego w Warszawie…" są tego wyraźnym dowodem. Zamysł gromadzenia i opracowywania pamiątek po Marii Skłodowskiej-Curie bardzo gorąco popierał ówczesny dyrektor Muzeum Narodowego, prof. Stanisław Lorentz. Niestety, jak się niedługo okazało wszystkie te cenne eksponaty miały ulec zniszczeniu po wybuchu Powstania Warszawskiego.
W 1938 roku ukazało się pierwsze polskie wydanie książki Ewy Curie pt.”Maria Curie”, biografia, czy raczej hagiografia matki. Stanowi ona dziś nieoceniony zbiór listów, wierszy, informacji. Nieoceniony gdyż większość z zamieszczonych przez autorkę listów spłonęła. Związki ul. Freta 16 z rodziną Skłodowskich rozpoczynają się w roku 1860, kiedy to żona Władysława Skłodowskiego, Bronisława z Boguskich Skłodowska została przełożoną pensji dla dziewcząt mieszczącej się w tym budynku. Wcześniej sama była uczennicą owej pensji, kiedy jej dyrektorką i właścicielką była Eleonora Kurhanowicz.

Kształt architektoniczny budynku zbudowanego w latach 1782-1787 dla jednego ze znanych warszawskich bankierów- Macieja Łyszkiewicza, nadal mu architekt Szymon Bogumił Zug. Różnił się on nieco od czasów późniejszych i współczesnych . W latach trzydziestych dobudowano trzecią kondygnację, która zawaliła się powodując konieczność kolejnej przebudowy. Na fotografii z końca XIX wieku, z lat trzydziestych XX wieku, a także z okresu po Powstaniu Warszawskim widać wyraźnie bramę, która prowadziła w głąb budynku, dalej schodami na piętro do pensji lub też na podwórze, gdzie znajdowała się oficyna, w której prawdopodobnie przez pewien czas mieszkali Państwo Skłodowscy i gdzie przyszła na świat Maria.

W rok po jej urodzeniu rodzina przeniosła się na ul. Nowolipki, Bronisława zrezygnowała wówczas z prowadzenia pensji, a Władysław został podinspektorem w Rządowym Gimnazjum Męskim. Pomimo tego, że mala Maria mieszkała na Freta tylko rok, latach trzydziestych wmurowano tu tablicę pamiątkową informującą o miejscu jej urodzenia i dokonaniach.

Po zakończeniu wojny budynek odbudowano w latach pięćdziesiątych, spełniał on różne funkcje m.in. przekazano go na potrzeby Związku Nauczycielstwa Polskiego, mieścił się Instytut Marksizmu i Leninizmu. W roku 1954 podczas odbywającej się w Warszawie sesji z okazji 20 rocznicy śmierci Marii Skłodowskiej-Curie otwarto tu Dom Pracownika Nauki. Temu wydarzeniu towarzyszyła wystawa poświęcona uczonej. Na uroczystościach obecna była córka Irena Joliot-Curie z mężem Fryderykiem. Pamiątki i eksponaty zgromadzone na te wystawę, po jej zakończeniu gromadzono w Muzeum Techniki.

Nie jest oficjalnie potwierdzony fakt, że już wówczas istniało jej Muzeum, choć w wielu artykułach np. w wydawnictwie Nauka Polska z 1954 roku znajduje się zdjęcie budynku z podpisem „Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie”.
Uważa się jednak, że Muzeum powstało dopiero w 1967 roku, w setną rocznicę urodzin uczonej, kiedy to dzięki staraniom ówczesnego prezesa Polskiego Towarzystwa Chemicznego, profesora Józefa Hurwica (mieszkającego i pracującego we Francji) przekazano budynek przy ul. Freta 16 dla Muzeum uczonej. Według Pana profesora wszelkie decyzje przekazywano wówczas telefonicznie, nie potwierdzając ich żadnymi dokumentami. Na uroczystość otwarcia Muzeum, w 1967 roku przyjechała młodsza córka uczonej, Ewa Curie z mężem, starsza, Irena już wówczas nie żyła. Od tego czasu mieści się tu również Polskie Towarzystwo Chemiczne, przy którym działa Muzeum, a którego Maria Skłodowska-Curie była członkiem honorowym.
Obecnie - od 1 sierpnia 2018 roku - muzeum funkcjonuje jako instytucja kultury współprowadzona przez Miasto Stołeczne Warszawa i Polskie Towarzystwo Chemiczne, utworzona na mocy uchwały Rady Miasta Stołecznego Warszawy.