Grób Nieznanego Żołnierza

Grób Nieznanego Żołnierza to pomnik ku czci poległych w walce o niepodległość. Pomysł oddania bezimiennego hołdu żołnierzom zrodził się we Francji w 1920 roku. Później rząd Polski postanowił powołać Tymczasowy Komitet Organizacyjny Budowy Pomnika Nieznanego Żołnierza. Mimo tego niełatwo było uzbierać sumę pieniędzy potrzebną na realizację projektu. Ostatecznie fundatorem płyty nagrobkowej stał się nieznany nam do dzisiaj darczyńca.

W 1925 roku został oficjalnie odsłonięty grobowiec pod kolumnadą Pałacu Saskiego ze szczątkami żołnierza o nieznanej tożsamości.

Na trumnie umieszczono napis ::"Trumna ta zawiera zwłoki Nieznanego Żołnierza polskiego wzięte z mogiły lwowskiej dnia 29 X 1925 roku"

Znicz, który mieścił się u wezgłowia grobowca został zaprojektowany w stylu klasycystycznym i zdobił dalszą część płyty. Z przodu zaś widniał fresk z wieńcem laurowym i skrzydłami husarii. Na czterech filarach przed płytą wypisano bitwy z dwóch ważnych okresów : 1914–1920 i 1918–1920.

Miesiąc przed uroczystościami oddania pomnika okazało się, że szczątki które pierwotnie miały być złożone w grobowcu nie należą do żołnierza. Postanowiono więc, że na drodze losowania zostanie wybrana jedna z trzech nowo przywiezionych mogił. Polska Ormianka, matka żołnierza pochowanego w nieznanym miejscu dokonała wyboru. Jak się później okazało wybór padł na mogiłę chłopca w wieku 14 lat z czapką maciejówką z orzełkiem, co wskazywało, że młody bohater oddał życie za ojczyznę jako ochotnik. W uroczystym orszaku trumna została przetransportowana z Lwowa do Warszawy.

Już kilka dni później symbol walki o niepodległość cieszył się sporym zainteresowaniem ze strony Warszawiaków. Wtedy po raz pierwszy przy grobie stanęła warta oraz policyjny kordon.

W czasie II Wojny Światowej grób stał się miejscem czczonym przez Polaków. Oddawano mu hołd i przynoszono tam kwiaty pod groźbą kary. Władze niemieckie, znając wartość tego miejsca, przejęły teren placu Saskiego wraz z pomnikiem. Podjęto nawet dwukrotną próbę wysadzenia pałacu wraz z filarami. Przysypany gruzem nagrobek zaczęto odkopywać już miesiąc po wycofaniu się wojsk okupanta. Wtedy też wartę objęły kobiety-żołnierze z Bataliony Fizylierek.

Po przebudowie pomnika umieszczono na nim nowe tablice upamiętniające walkę Wojska Polskiego z faszyzmem i hitleryzmem. 

Podczas pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski w 1979 roku Papież modlił się i zamieścił wpis w księdze pamiątkowej, który brzmiał: "Nieznanemu Żołnierzowi Polski – Jan Paweł II Papież syn Narodu".

Co roku na placu J. Piłsudskiego odbywają się uroczystości z okazji 3 maja, 15 sierpnia i 11 listopada, którym towarzyszą uroczyste zmiany warty honorowej.